Zero Downtime Deployment คืออะไร ทำอย่างไร

Sharing is caring!

บทนำ

ทุกวินาทีที่ระบบไม่สามารถให้บริการได้ อาจหมายถึงการสูญเสียโอกาสทางธุรกิจอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นผู้ใช้งานที่ไม่สามารถสั่งซื้อสินค้า หรือการสูญเสียความน่าเชื่อถือของแบรนด์ การทำ Zero Downtime Deployment จึงกลายเป็นเป้าหมายสำคัญของการพัฒนาและส่งมอบระบบในยุคปัจจุบัน

Zero Downtime Deployment คืออะไร?

หมายถึงการ Deploy ระบบขึ้น Production โดย ไม่มีช่วงเวลาที่ระบบหยุดให้บริการ (ไม่มี downtime) ซึ่งผู้ใช้งานจะสามารถใช้งานระบบได้อย่างต่อเนื่องระหว่างที่กำลัง Deploy code version ใหม่

ทำไม Zero Downtime ถึงสำคัญ?

• ✅ ลดผลกระทบต่อผู้ใช้งาน
• ✅ ป้องกันการเกิด error จาก incomplete deployment
• ✅ รองรับระบบขนาดใหญ่ที่มีผู้ใช้งานตลอด 24/7
• ✅ ปูทางสู่ Continuous Delivery ที่แท้จริง

เทคนิคที่นิยมใช้เพื่อให้ Zero Downtime สำเร็จ

1. Blue-Green Deployment

แนวคิดคือการมี 2 version ของระบบคือ Blue (version ปัจจุบัน) และ Green (version ใหม่)

1. Deploy version ใหม่ (Green) แยกไว้
2. ทดสอบ Green ให้พร้อม
3. เปลี่ยน traffic จาก Blue → Green
4. หากมีปัญหา → Rollback กลับ Blue ได้ทันที

# ตัวอย่าง Kubernetes (simplified)
apiVersion: apps/v1
kind: Deployment
metadata:
  name: app-green
spec:
  replicas: 3
  template:
    spec:
      containers:
        - name: app
          image: my-app:v2

2. Rolling Update

ระบบจะ update instance ทีละตัวอย่างช้า ๆ เช่น จาก 5 instance → ปิดทีละ 1 แล้วแทนที่ด้วย version ใหม่

• 👍 ไม่มี downtime
• 👎 ถ้าโค้ดมี bug จะกระทบบางส่วนก่อน

3. Canary Deployment

ปล่อย feature ใหม่ให้กับ “บางส่วน” ของผู้ใช้งานก่อน เช่น 5% ของ traffic หากไม่มีปัญหา จึงปล่อยเต็ม

# Kubernetes Canary rollout
spec:
  strategy:
    type: RollingUpdate
    rollingUpdate:
      maxUnavailable: 1
      maxSurge: 1

4. Database Migration อย่างระมัดระวัง

Zero Downtime ไม่ได้มีแค่การ deploy code แต่ การเปลี่ยนแปลง Database schema ก็ต้องมีเทคนิค

• ใช้หลัก Expand → Migrate → Contract
• ไม่ลบ column ทันที ให้รอจนแน่ใจ
• ใช้ Feature Toggle ช่วยเปิด/ปิดฟีเจอร์

5. Health Check & Load Balancer

ระหว่าง rolling update หรือ switch version ต้องมี health check เพื่อตรวจสอบว่า instance พร้อมใช้งานหรือไม่

ตัวอย่าง Flow จริงในการ Deploy แบบ Zero Downtime

1. Build & Test image ใหม่
2. Deploy ไปยัง Green (cluster ใหม่)
3. ทดสอบ Green ผ่าน staging
4. Switch traffic ด้วย Load Balancer
5. Monitor log, metric ต่าง ๆ
6. Rollback ทันทีหากเกิดปัญหา

Tool ที่ช่วยในการทำ Zero Downtime Deployment

• Kubernetes
• Docker + Swarm
• GitHub Actions / GitLab CI/CD
• Istio / Envoy (สำหรับ Canary Routing)

สิ่งที่ต้องระวัง

• การจัดการ state เช่น session หรือ cache ต้องสอดคล้อง
• Database migration ต้องทำแบบ backward-compatible
• ระวังเรื่อง version mismatch ระหว่าง frontend-backend

สรุป

Zero Downtime Deployment คือแนวทางการ deploy ระบบที่ไม่ส่งผลกระทบต่อผู้ใช้งานเลย ไม่ว่าจะกำลังอัปเดตฟีเจอร์ใหม่ หรือแก้ไข bug ก็ตาม ซึ่งต้องอาศัยการวางแผน ระบบที่ยืดหยุ่น และการทดสอบที่ดี

หากคุณสามารถนำแนวคิดนี้ไปใช้ได้ ระบบของคุณจะมีความน่าเชื่อถือระดับ enterprise ได้เลย 🎯

บทความนี้ใช้เวลาอ่านประมาณ 10 – 15 นาที เขียนโดยทีมงาน poolsawat.com