Immutable vs Mutable ในภาษาโปรแกรมต่าง ๆ

Sharing is caring!

บทนำ

ในโลกของการเขียนโปรแกรม เรามักจะพบคำว่า Immutable (เปลี่ยนแปลงค่าไม่ได้) และ Mutable (เปลี่ยนแปลงค่าได้) อยู่เสมอ โดยเฉพาะในการจัดการข้อมูล ตัวแปร หรือโครงสร้างข้อมูล ซึ่งความเข้าใจเรื่องนี้จะช่วยให้เราเขียนโปรแกรมได้อย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัยยิ่งขึ้น

Immutable คืออะไร?

Immutable หมายถึง ค่าของข้อมูลไม่สามารถถูกเปลี่ยนแปลงได้หลังจากที่ถูกกำหนดแล้ว เช่น ค่าตัวแปรที่ถูกกำหนดด้วย const ใน JavaScript หรือ final ใน Java

ตัวอย่างใน JavaScript

const name = 'Alice';
name = 'Bob'; // ❌ Error: Assignment to constant variable

ตัวอย่างใน Python

name = "Alice"
name[0] = "M"  # ❌ Error: 'str' object does not support item assignment

Mutable คืออะไร?

Mutable หมายถึง ค่าของข้อมูลสามารถเปลี่ยนแปลงได้ เช่น การเปลี่ยนแปลงค่าภายใน list หรือ dictionary ใน Python หรือ array ใน JavaScript

ตัวอย่างใน Python

names = ['Alice', 'Bob']
names[1] = 'Eve'  # ✅ เปลี่ยนค่าได้
print(names)  # ['Alice', 'Eve']

ตัวอย่างใน JavaScript

const arr = ['Alice', 'Bob'];
arr[1] = 'Eve';  // ✅ แม้ใช้ const แต่ค่าภายใน array เปลี่ยนได้
console.log(arr); // ['Alice', 'Eve']

ภาษาโปรแกรมกับ Immutable/Mutable

ภาษา	ค่าที่ Immutable	ค่าที่ Mutable
JavaScript	String, Number	Array, Object
Python	String, Tuple, int	List, Dict, Set
Java	String, Wrapper Classes (Integer, Boolean)	Array, custom objects
Rust	ค่า default immutable	ต้องใช้ mut keyword
Go	String	Slices, Maps

ข้อดีของ Immutable

• ✅ ลดปัญหา side-effect จากการเปลี่ยนค่าโดยไม่ตั้งใจ
• ✅ ทำให้ code thread-safe ง่ายขึ้น
• ✅ เหมาะกับ Functional Programming

ข้อเสียของ Immutable

• 🔁 ต้องสร้าง object ใหม่ทุกครั้งที่ต้องการเปลี่ยนค่า
• 💾 อาจใช้ memory มากขึ้นหากไม่จัดการดี

เมื่อไรควรใช้ Immutable?

• 📦 เมื่อข้อมูลไม่ควรถูกเปลี่ยน เช่น config
• 🚀 ในระบบ concurrent เพื่อเลี่ยง race condition
• 🔄 ในการสร้าง cache ที่ไม่เปลี่ยนแปลง

เมื่อไรควรใช้ Mutable?

• 🧮 ในกรณีข้อมูลเปลี่ยนแปลงบ่อย เช่น list ของ cart
• ⚡ เพื่อประหยัด memory และ performance

เทคนิคการจัดการ Immutable อย่างมีประสิทธิภาพ

• ใช้ library ช่วย เช่น immer.js สำหรับ JavaScript
• ใช้ copy-on-write แทนการ clone ทั้ง object

import produce from 'immer';

const nextState = produce(state, draft => {
  draft.user.name = 'NewName';
});

สรุป

ความเข้าใจเรื่อง Immutable vs Mutable คือพื้นฐานที่สำคัญในการออกแบบซอฟต์แวร์ที่ปลอดภัย มีประสิทธิภาพ และง่ายต่อการดูแล หากคุณใช้มันอย่างถูกต้อง จะช่วยลด bug และเพิ่มความน่าเชื่อถือของระบบได้อย่างมาก ✨

บทความนี้ใช้เวลาอ่าน 10 – 15 นาที เขียนโดยทีมงาน poolsawat.com